Cıqqıldayan qurbağa

Nağıllar. Cıqqıldayan qurbağa Müəllif: Şifahi xalq ədəbiyyatı

O vaxtlar elə bir xoş dövran idi ki, gəl görəsən. Vur çatlasın idi: donuzlar elə donuzdular. İtlər əhəng yeyirdi. Meymunlar tənbəki sümürürdü. Evlərin damını xəmirlə örtürdülər. Küçələrə pudinq döşəmişdilər. Qızardılmış donuz balaları bellərində çəngəl-bıçaq küçələrdə vurnuxub “Gəlin, gəlin bizi yeyin!” deyə aləmə səs salırdılar. Səyyahlar üçün əsl kef çəkməli əyyam idi.
Bəli, Derlastona iş dalınca gəlmiş bir səyyah evə qayıtmaq üçün poçt karetasını gözləməli oldu. Vaxtı itirməyib şəhər kənarını gəzmək qərarına gəldi. Hadisə yayın axırlarında çox sakit, amma bürkülü bir axşam tərəfi baş vermişdi. Biçin başlanmış, arpa biçilib qurtarmışdı. Kəkliklər sarı küləş üstündə qalan təktük buğdaları dənləyirdilər. Artıq torağayların, qaratoyuqların cəh-cəhi eşidilməz olmuşdu. Təkcə qarağacların başında gizlənmiş ağacdələnlərin arabir cikkiltisi eşidilirdi. Ömrünün çoxunu şəhərdə keçirmiş səyyahı çəmənlər ahənrüba kimi özünə cəlb etdi. Odur ki, çəpərdən aşıb çəmənlikdə var-gəl etməyə başladı. Burda qoca kəndlidən başqa heç kəsi görmədi. Onu salamladı:
– Deyəsən, bu yerlərə bolluca yağış yağıb hə!
– Məsələ burasındadır ki, – qoca cavab verdi, – şənbə günü yağan yağış ətrafı sakitləşdirib.
Körpə doqquzdon kollarının ətrini ciyərlərinə çəkib otlar arasında giləmeyvə axtara-axtara səyyah yoluna davam etdi. Hərəkət etdikcə ağır paltarlarının içində özünü narahat hiss etdi. Gödəkcəsini çıxardıb qolunun üstünə atdı. Çəpərlərin dibi ilə gedə-gedə giləmeyvə yığmaq üçün arabir aşağı əyilirdi. Bu ara saatı gödəkcənin cibindən sürüşüb iki kəsəyin arasına düşdü. Yalnız bir saatdan sonra karetada əyləşib evə gedəndə saatı itirdiyini bildi. Saat elə düşdüyü yerdəcə qalmışdı. Yan-yörəsində otlar arasında məskən salmış cırcıramalar, qarışqalar və parabüzənlər üçün tıqqıldayırdı. Saata söz ola bilməzdi. Onun iri ağ sferblatı, zərif əqrəbləri, aydın və cingiltili tıqqıltısı vardı. Axşam düşüb hava soyuyanda, quş səsləri kəsiləndə tıqqıltı daha aydın eşidilməyə başladı. Sanki saat canlı idi, tapılıb kəsəklər arasındakı məhbəsdən xilas edilməsini xahiş edirdi.
İlk ulduzlar səmada sayrışmağa başlayanda saatın ağappaq sferblatı bərq vururdu. Uzaqlardakı göbələklər, bir də yalnız gecələr açılan nadir çiçəklər kimi işıq saçırdı.
Bunlar öz yerində. Amma qaranlıq tamam qovuşmayınca o yerə heç kəsin güzarı düşmədi. Derlaston kilsəsinin axşam zəngləri aləmə car çəkdi. Qərb tərəfdə qaranlıq səmada açıq – yaşıl rəngli zəif işıq zolağı göründü. Elə bu vaxtlar qurduqları tələni yoxlamaq üçün çəmənliyə iki nəfər adam gəldi. Çəmənliyə çatıb qorxa-qorxa ətrafı gözdən keçirtdi, onlar brakonyerlər idi. Məlumdur ki, brakonyerlərin iş günü gecədən xeyli keçmiş başlayır. Onlar qulaqlarını şəkləyib hər yad səsə qulaq asırdılar. Odur ki, saatın düşdüyü yerə yaxınlaşan kimi ayaq saxlayıb ətrafı dinlədilər.
– Ey, Bill, – əvvəlinci brakonyer pıçıldadı, – burda nəsə bir iş var. Sakitcə dayan və qulaq as.
– Əşşi, cırcıramadır da, – Bill cavab verdi.
– Cırcıramadır? Oxşamır axı. Mən ömrümdə cırcıramanın fasiləsiz dızıldamasını eşitməmişəm. Bir qulaq as! Heç səsini kəsmir ey!
– Demək, onda cırcırama deyil. Bəlkə, hansısa bir quşdur?
– Əgər sən deyəndirsə, yəqin tilsimlənmiş quşdur, – Tom dedi və həmin anda əsməyə başlayan meh tıqqıltı səsini onlara tərəf gətirdi. Tıqqıltı lap aydın eşidilirdi.
– Gəl onu axtaraq, – Bill dilləndi. Onlar ehtiyatla səs gələn yerə doğru irəliləyə-irəliləyə otların arasına baxmağa başladılar.

– Odur ey! Bax, gör bir necə parıldayır! Onun bir dənə iri gözü var, görürsən?
– Görməyinə görürəm, amma onun görkəmi heç xoşuma gəlmir.
– Heç mənim də. Bir bax, o, üstümüzə atılmağa hazırlaşır. Allaha and olsun, yaman xatakar şeyə oxşayır. Nə qədər ki, o, boğazımızdan yapışıb qanımızı sormağa başlamayıb, cəld ol aradan çıxaq, yoxsa gec olar ha!
Dostunu dilə tutmağa ehtiyac yox idi. Onların hər ikisi dabanlarına tüpürüb götürüldülər. Kəsəklər arasına düşmüş tıqqıldayan müəmmalı varlıqdan uzaqlaşana qədər bir nəfəsə qaçdılar. Kürklərinə birə salmış qəribə səslərdən onlar evdə söhbət açdılar. Otlar arasındakı müəmmalı varlıq haqqında xəbər səhərəcən Derlaston camaatının arasında yayıldı. İrili-xırdalı bütün Derlaston əhli toplaşıb qəribə varlığa böyük maraqla tamaşa etdilər. Amma nə bir kişi, nə də bir qadın onun nə olduğunu deyə bilmədi. Bu bir acı həqiqət idi ki, derlastonlulara indiyəcən saat gərək olmamışdı. Nəhayət, bu məsələni aydınlaşdırmaq üçün bütün ömrünü bu yerlərdə keçirmiş pirani qoca, müdrik ağsaqqala müraciət etməyi qərara aldılar. Nə başınızı ağrıdım, müdrik Atanın (şəhərdə onu belə çağırırdılar) yanına nümayəndələr göndərildi. Tezliklə məlum oldu ki, müdrik Ata ləngimədən məsələni həll etmək üçün hadisə yerinə gedəcək.
O, qocalar qocası idi. Üz-gözünü uzun illərin qırışları örtmüşdü. Sifətini bürümüş əyri-üyrü qırışlar saxsı küpələr üstündə əmələ gələn çatlara oxşayırdı. Onun mavi, nəm gözləri vardı. Ağzı açıla qalmışdı, sanki çənəsini dartıb ağzını bağlamaq iqtidarında deyildi. Müdrik Atanın yeriməyə taqəti olmadığı üçün onu əl arabasına mindirib sürə-sürə çəmənliyə gətirdilər.
O, saat düşmüş yerə yaxınlaşan kimi saatı üzük qaşı kimi mühasirəyə almış adamlar aralanıb qocaya yol verdilər, yenidən halay vurub düzləndilər. Əl arabasını saxladılar, araya sakitlik çökdü. – Məni bir başa o vücudun yanına aparın, – müdrik Ata dilləndi.
– Sən elə düz onun yanında dayanmısan, – adda-budda səslər eşidildi.
– Elə isə məni o vücudun başına fırladın, – qoca dedi. Onu arabada gəzdirən adam ciddi-cəhdlə qocanı saatın başına dolandırdı.
– Məni o vücudun ətrafında bir də fırladın, – təkidlə dillənən qoca sanki arabada fırlanmaqdan ləzzət alırdı. Qocanı ikinci dəfə saatın dövrəsində dolandırdılar.
– Bir də fırladın, – qoca əlavə etdi.
Araba üçüncü dəfə saatın ətrafında dövrə vurub dayandı. Arabanın qolları yerə qoyulan kimi camaat sakitləşib nəfəsini içinə çəkdi. Sonra güc-bəla ayağa duran qoca əllərini göyə qaldırıb tükürpərdici səslə qışqırdı:
– Bu, çıqqıldayan qurbağadır! Bu, çıqqıldayan qurbağadır! Uşaqlar, daş toplayın, payalarla silahlanın. Tezliklə Derlastonda mərəkə qopub məhşər günü olacaq.
Bu nəhs xəbəri eşidən derlastonlular daş, paya yığmağı unutdu. Əvəzində o yerdən üz döndərib başları lovlu haray-həşirlə evlərinə götürüldülər. Müdrik atanın əyləşdiyi əl arabasını elə ağlasığmaz sürətlə sürüb aparırdılar ki! Qocaya elə gəldi ki, gələcəkdən verdiyi xəbər onun gözlədiyindən də tez həqiqətə çevrilməyə başlayıb. Derlastonun bütün sakinləri – kişilər, qadınlar, uşaqlar evlərinə doluşub qapı-pəncərələri cəftələyirdilər. Nə həmin gün, nə də səhəri gün şəhərin küçələrində, çəmənlikdə bir ins-cins gözə dəymədi. Bütün Derlaston camaatı qaxılıb evdə oturmuşdu, Məhşər Gününün gəlişini gözləyirdi.
Məlumdur ki, Məhşər Günü gəlmədi. Derlaston camaatı yorulmadan bibliya kitabını vərəqləyib allaha dua edən vaxt bircə hadisə baş verdi: səyyah şəhərin giriş qapılarının yaxınlığında poçt aparan karetadan düşüb çəmənliyə gəldi, itmiş saatını tapdı, taleyinin xoşbəxtliyinə şükür edib yoluna düzəldi.

Nağılımız qurtardı –
Nağılçımız neyləsin...
İşdir xoşun gəlmirsə,
Yaxşısını söylə sən.